Tag Archives: Philippines

Maynila, Ikaw Ba Yan?

11 July 2019

4 Comments

Sa ating buhay, may mga bagay na mahirap makita. Kahit hanapin mo pa, hindi sila basta basta lalantad.

Isa na dito ang mga multo at maligno. Kahit sabihin pa nating maraming Pilipino ang naniniwala sa mga ito, hindi lahat ay nakakakita sa kanila. Sabi ng iba, kailangan mo ng pangatlong mata (third eye) para sila makita. Para sa akin, dahil hindi ako naniniwala, kaya ayoko na lang silang makita.

Isa pa sa mga hindi nagpapakita ay ang mga taong may utang sa atin. Hindi ko nga alam kung saang lupalop sila nagtatago, pero asahan mo, mahirap silang matagpuan. Buti pa minsan ‘yung multo, nagpaparamdam. Pero ang mga taong may utang sa iyo? Walang paramdam.

Siguro isama na rin natin sa mahirap makita ang mga ninong at ninang kapag panahon ng Pasko. Umeeskapo rin sila sa mga naghahanap sa kanila. Kawawang mga inaanak, nagiging maligno ang kanilang mga ninong at ninang.

Isa pa sa mahirap makita, lalo na sa mga taga Maynila, ay ang mga kalsada na sa matagal nang panahon ay nawawala. Sila ay nakukubli sa ating tanaw. Tulad ng mga kalsada sa Divisoria, Quiapo, at Sta. Cruz. Sa dami ng mga naglalako at mga paninda na nakatirik sa gitna mismo ng kalye, ay natabunan na ang kalsadang dapat sana ay daanan ng mga mamamayan.

Subalit, dahil may bagong pamunuan na ang lungsod ng Maynila, ang hindi ko akalaing makikita ay lumantad na.

Alam mo bang may maluwag palang kalsada sa Divisoria?

Divisoria district

Hindi ko maubos maisip na may kalye pala sa Carriedo?

Carriedo Street in Quiapo

At may lansangan palang lagus-lagusan sa Blumentritt?

Blumentritt Road in Sta. Cruz

Aaminin ko, hindi ko nakilala kaagad ang mga larawan ng mga lugar na ito, dahil malinis na sila sa mga illegal vendors na naglipana at nakabalagbag sa gitna ng kalsada, at wala na rin ang mga gabundok na tambak ng basura.

Saludo po ako sa bagong alkalde ng Maynila. At kahit matagal na akong wala sa siyudad na ito, dahil sa mga magagandang pagbabagong nagaganap sa lungsod na aking pinagmulan, ay lalo kong ipagyayabang na ako ay lumaki sa lungsod ng Maynila.

Sana ay maisiwalat at mailantad na rin ang mga aswang na nagtatago sa anino ng gobyerno, na sumisipsip sa kabang yaman ng bayan.

Masigasig ko pong aantabayanan at tututukan ang mga bali-balita mula sa aking bayan.

Mabuhay ang Maynila!

(*images from Philippine news outlet)

Hugot Lines sa Jeepney

27 May 2019

6 Comments

Kung minsan ay may mandurukot sa loob ng jeepney. Mag-ingat po tayo sa kanila. Pero hindi po ‘yung mga nandudukot ang tema ko ngayon, kundi ‘yung mga humuhugot kahit na sa jeepney. Unawain na lang po natin sila.

Kung hindi ninyo maibigan, ay ipagpaumanhin na lang po sana. Wala na lang pong kokontra.

Hugot #1

Driver: Heto po ‘yung sukli nung isang Quiapo.

Pasahero: Hindi na bale mama, nasanay na po akong hindi nasusuklian.

Hugot #2

Driver: Pakiabot na nga lang po.

Pasahero: Matagal ko nang pinapaabot kuya, pero dedma pa rin. Wala pa rin marating.

Hugot #3

Driver: Saan po itong bente pesos?

Pasahero: Diyan po sa may PAG-ASA. Kahit wala naman talaga.

Hugot #4

Driver: Saan po papunta itong bente?

Pasahero: Isa pong pa Balik-Balik. Walang ngang kadala-dala eh. Hindi pa rin natututo.

Hugot #5

Pasahero: Manong, kulang po yung ibinigay ninyong sukli.

Driver: Kulang? Lagi na lang akong kulang! Kailan ba makokontento?

Hugot #6

Pasahero: Ilan po itong isang daan?

Driver: Isa na lang po. Dalawa po sana, pero iniwan na niya ako.

Hugot #7

Driver: Bawal po ang sabit.

Pasahero: Alam ko namang sabit lang ako eh. Hindi ko lang talagang kayang bumitaw.

Hugot #8

Driver: Saan po itong singkwenta?

Pasahero: Diyan po sa Monumento. Pero pwede rin sa Luneta. Lagi na lang kasi akong nagpapakabayani. Pwede na akong tayuan ng Monumento.

Hugot #9

Pasahero: Para na po mama.

Driver: Sandali lang po, itatabi ko lang kayo.

Pasahero: Ganyan naman talaga kuya, lagi na lang ako sa tabi.

Hugot #10

Driver: Paki-usog na lang po diyan sa kaliwa, kasya pa isa diyan.

Pasahero: Hindi bale na lang po. Kahit pagsisiksikan ko ang sarili ko, wala pa rin akong puwang sa kanya.

Hugot #11

Driver: (*nagtatawag ng pasahero habang nakaparada ang jeep) Antipolo, Antipolo, Taytay, Antipolo!

Pasahero: Kuya, male-leyt na ako. Pwedeng tayo na?

Driver: Tayo na, Miss? Sige, sabi mo eh.

Matapos ang ilang minuto lang……..

Pasahero: Para na. Dito na lang ako.

Driver: Hanggang dito na lang? Pero salamat pa rin, dahil kahit sandali ay naging tayo.

Hugot #12

Driver: (*sa pasaherong sumasakay) Konting bilis at kapit na lamang po. Lalarga na tayo.

Pasahero: Ang higpit na nga po ng kapit ko. Pero lagi pa rin akong laglag, kuya.

Hanggang dito na lang po, boundery na. Magkakarga lang po ng krudo….este, kape. Sige, laglagan na.

photo from here

(*blaming my jet-lag for this transient craziness)

Turo-turo, McDonald’s, at Jollibee

21 February 2019

Leave a comment

Namayagpag na naman ang mga commercial ng Jollibee nitong nagdaang Valentine’s. Huling-huli kasi ng Jollibee ang kiliti at sintimyento ng mga Pilipino, at siyempre pa pati na rin ang ating panlasa.

Paano ba naging pambansang tambayan ng mga Pilipino ang Jollibee?

Bago mag-bagong taon ay bumisita kami sa New York. Habang ang aming mga anak ay nag-a-iceskating sa Bryant Park sa Midtown Manhattan, ay nabanggit ng isa naming kaibigan na may bagong bukas daw na Jollibee sa lugar na iyon. Kuwento pa nila pinipilahan daw ito. Hindi lang mga Pilipino, pati mga Amerikano at ibang lahi ay nakikipila rin. Siguro curious lang sila kung bakit dinudumog ang Jollibee.

Jollibee in Manhattan (photo from New York Post)

Maraming beses din naman akong pumunta sa mga Jollibee branches dito sa Amerika. Napuntahan ko ang Jollibee sa may West Covina California. Ilang beses na rin akong kumain sa Jollibee sa Chicago. At kumain na rin ako sa Jollibee sa may Woodside New York.

Maliban dito sa Amerika nagbukas na rin ng mga branches ang Jollibee sa iba’t ibang bansa sa Asia, Middle East at Europa.

Nang maliliit pa ang aking mga anak, minsa’y nagbalik-bayan kami at nag birthday sila sa isang Jollibee branch sa may Pasay City. Natuwa naman ang aking mga anak at ang aming mga bisita sa isinagawang party. Maliban sa chicken joy at jolly spaghetti, naaliw rin sila sa pagsasayaw ng masayang bubuyog na si Jollibee.

Noong biglaan din akong umuwi ng Pilipinas, ilang taon nang nakalipas, dahil malubha ang kalagayan ng aking nanay, ay naging comfort food ko ang Jollibee. Kasi may malapit na branch mula sa ospital kung saan nakaratay ang aking nanay. O siguro miss ko lang ang lasa nito.

Hindi ako lumaki na pala-hamburger. Nang ako ay nasa high school pa (early 1980’s), hindi pa masyadong tanyag at iilan pa lamang ang Jollibee branches sa Maynila. Sa katunayan hindi namin ito tambayan dahil walang malapit sa aming eskwela.

Ang aming tambayan noon ay isang turo-turo sa tabi ng aming paaralan. Pero noong kami’y nagbalik para sa aming 25th high school graduation anniversary ay laking gulat ko na isang night club na ang nakatirik sa pwesto ng turo-turo. Ibang luto na pala ang inihahain sa lugar na iyon!

Isa pa sa tambayan ng iba naming kaklaseng pasaway noong high school ay isang esblisimyento na may pangalang “Halina.” Dito sila naglalaro. Isa itong bilyaran. Beer garden din ito. Hindi po ako tumambay doon.

Kahit nang nasa kolehiyo na ako, hindi pa rin Jollibee ang paboritong tambayan ko noon kundi isa uling turo-turo malapit sa UST. “Goodah” ang pangalan nito. Mas mura naman kasi sa turo-turo at lutong bahay pa ang putahe. Siguro mas marami pa ring mga Pilipino ang pipiliin ang turo-turo kaysa fast food, o adobo kaysa hamburger.

Ang unang branch ng Jollibee ay nagbukas noong 1978 sa Cubao. Mula noon ay isa-isa nang sumulpot na parang kabute ang mga branches nito. Kahit pumasok pa ang McDonalds sa ating bansa noong 1981, ay naging matatag pa rin ang Jollibee.

Sa pagputok ng katanyagan ng Jollibee, isama na rin natin ang McDonald’s at Wendy’s, ay nahilig nang kumain ang mga Pilipino ng hamburger at french fries. Naging westernized na ang ating panlasa. Pero iniiba pa rin naman natin ang timpla kahit na western food. Tulad ng spaghetti – ang pinoy spaghetti ay manamis-namis, na hindi tulad ng authentic Italian spaghetti na maasim-asim.

Nang ako’y napadpad na sa Amerika, ay aking natunghayan kung gaano kapalasak ang fast foods dito. Lalo na ang McDonald’s. Kahit sa mga hospital ay may mga branches ito. Sa isang hospital sa New York kung saan ako nag-training, ay may McDonald’s sa mismong floor kung saan ang cardiac cath lab. Kaya’t kung ikaw ay inatake sa puso habang kumakain ng hamburger, ay igugulong ka lang nila sa katabing cath lab.

Para sa inyong kaalaman ang McDonald’s, isang American corporation, ang pinakamalaking fast-food chain sa buong mundo. Sa katunayan lahat ng pinasukan nitong bansa ay halos patayin nito ang mga lokal na kompetisyon. Maliban sa Pilipinas, na Jollibee pa rin ang naghahari. Bakit kaya hindi kayang pataubin ng McDonald’s ang Jollibee kahit pa American hamburger ang kanilang pinaglalabanan?

Dahil kaya mas naaaliw tayo sa bubuyog kaysa sa clown (mascots)? O dahil walang panama sa chicken joy at jolly spaghetti ang kalaban? O nadadala tayo sa mga makabagbag-damdamin na mga commercials? O dahil alam natin na ang Jollibee ay katutubong produktong Pilipino kaya’t tinatangkilik natin ito kaysa sa kumpitensiya? O baka naman mas masarap lang talaga sa ating panlasa ang pagkain nito?

Ano man ang dahilan, naging pambansang tambayan na ng Pinoy ang Jollibee kaysa iba pang fast food chain o restaurant. (Wala po akong komisyon sa Jollibee sa artikulong ito,  pero kung gusto nila akong bigyan ng isang taon na supply ng chickenjoy hindi ko tatanggihan ito.)

Noong ako’y nasa kolehiyo pa, sa harap ng UST Charity Hospital sa may Forbes St. (Lacson Avenue na ngayon) ay may mga lumang bahay na ginagawang boarding houses. Isang araw nagkararoon ng sunog dito, taong 1990 yata iyon. Isa sa aking kaibigan ang nasunugan ng boarding house. Matapos matupok ang lugar na iyon, ang ipinatayong gusali ay hindi na mga bahay, kundi isang malaking McDonalds.

Bulung-bulungan ng iba, dahil hindi mapagiba ang mga lumang bahay para gawing commercial complex kaya raw ito sinunog. Hindi ko sinasabing totoo ito at wala po akong inaakusahan, at lalong hindi ko sinasabing may kinalaman ang McDonald’s o sinuman dito.

Maaring natuwa ang mga estudyante ng UST dahil may malaking McDonald’s na sa harap nito. Hindi nagtagal, isang malaking Jollibee rin ang itinayo katapat nito. Ngayon sangkatutak na fastfoods na ang nasa paligid at pati sa loob ng university. Nandoon pa kaya ang tambayan naming Goodah?

Baka sa susunod, mawala nang lubusan ang mga turo-turo at karinderya. Huwag naman sana.

Nakaw na Tingin

18 February 2019

Leave a comment

Kumakabog itong dibdib,

Pinagpapawisan ng malamig,

Direksiyon mo’y sinusulyapan,

Kahit pa nakaw na tingin lang.

Masaklap itong kalagayan,

Ako kaya’y mapagbigyan,

Sana ikaw ay mas malapit,

Nang ‘di na masyadong mahirapan.

Pasimple para ‘di mahuli,

Saloobi’y ‘di dapat ipakita,

Bakit kasi hindi nag-aral,

Ngayon sa test nangongopya.

**********

(*Sorry to disappoint you if you thought this poem is about love.)

(**Handog sa lahat ng mga estudyanteng natutuksong mangopya. Hoy, bawal ‘yan!)

Warm Thoughts on a Cold Day

9 February 2019

3 Comments

Last Friday, I drove to our new satellite clinic. This was the most distant one so far compared to our other outreach clinics, as it takes an hour and 40 minutes to get there from our main office. I go to an outreach clinic at least once a month.

It was a very cold day for a drive. The outside temperature was -2 degrees Fahrenheit with a wind chill factor of -20 degrees. The wind was brisk and it was blowing the snow that was already plowed to the sides of the road back into the road.

The whole surrounding was white as we had fresh snow that had fallen the past couple of days. There was also a shiny glaze on the branches of the bare trees as in addition to the snowfall, it was preceded by a freezing rain that coated everything with ice, including the roads, which layered underneath the snow. This made the travel more dangerous.

In fact one of my partners cancelled his trip to another one of our outreach clinics a day before mine, due to the snow, sleet and ice.

But on the day of my travel, though it was very cold, it was sunny. Thus I decided to press on. Besides, there were many patients that were waiting and expecting to be seen. Plus, I felt confident in my driving and in my trusty vehicle.

I felt warm though while I was cruising along the wintry rural highways of Iowa. My favorite feature of my car on a very cold day like this was the heated seats along with the reliable heater. In some countries, like in the Philippines, a car airconditioner may be a luxury to keep you cool on a hot day. But where I live now, we can survive without an AC but not without a heater. It is a necessity or we’ll freeze to death.

But there was something more that was keeping me warm besides the heater, the heated seat, and the heated steering wheel. It was the warm thoughts and happy memories of a tropical place I still call home.

Playing on my car radio was streaming music sync from my iPhone from an on-line radio station. What was the radio station I was listening to? Pagudpud Beach Resort Radio Station! (Pagudpud is a place in Ilocos Norte, Philippines with a year round temperature of 70 to 90ºF.)

photo taken few years ago in a beach resort in Ilocos Norte

I could almost hear the lapping waves as they break into the sandy shore and the rushing breeze bristling through the palm trees. A stark contrast from the view of a slew of ice and snow surrounding me. They say that you could take away the boy from the island, but could never take away the island from the boy.

It’s true, I was feeling homesick. It has been three years since I last visited my motherland. Perhaps it is time for a journey back to that very familiar place.

I know I’m not the only one missing home. Most of us, in one way or another, have wandered away and left our comfort zones in pursuit of a dream. And many times in our quest, the path we crossed was not easy, for it was uncertain and unfamiliar.

I was deep in this thought when a familiar song played on the radio:

Hawak-kamay,

Hindi kita iiwan sa paglalakbay,

Dito sa mundong walang katiyakan,

Hawak-kamay,

Di kita bibitiwan sa paglalakbay,

Sa mundo ng kawalan.

That was all I needed to hear, a reassurance that we are not alone in this journey.

I glanced at my car’s GPS. It indicated that I still have 70 miles to go, and an hour more before I reach my destination.

Well, I still have an hour to enjoy this “beach.”

(*lyrics from Hawak Kamay a song by Yeng Constantino)

Batingaw

14 December 2018

Leave a comment

O aming minamahal na mga batingaw,

Pinagtanggol ang kalayaan kaya’t umalingawngaw,

Subalit pinilit supilin, kayo’y sa ami’y inagaw,

Sinakal at ginapos para hindi na makasigaw.

                 

Ngunit mga kampana ba’y mapapatahimik,

Alab ng puso ng isang bayan, ito ba’y mapipiit,

Kahit impit na ang mga tinig ito pa ri’y maririnig,

Patuloy na lalaban kahit buhay man ang kapalit.


O Inang Bayan, tayo’y kumanta’t sumayaw,

Kinalagan nang muli ang ating mga batingaw,

Kanilang mga boses muling hihiyaw,

Para sa kalayaan muling aalingawngaw.

(*A tribute to Balangiga bells. Above photo though is not of Balangiga bells, this was taken at Bantay tower in Vigan.)

Rico J, Isang Pagpupugay

4 November 2018

Leave a comment

Nitong mga nakaraang araw, ay namamayagpag sa aking pandinig ang mga OPM (Original Pilipino Music). Nalungkot ako sa balita noong isang linggo na pumanaw na pala si Rico J. Puno. Kaya para mabawasan ang aking pagkalumbay ay nagpipiyesta na lang ako sa pakikinig ng mga OPMs, lalo na sa mga kanta ni Rico J.

Isa si Rico J sa mga nagpasikat ng mga OPM. Siguro naman lahat tayong mga Pinoy ay alam ang kanyang mga kanta. Tulad nito:

“Kapalaran kung hanapin, di matagpuan, at kung minsan lumalapit nang ‘di mo alam.” (Kapalaran)

Sa totoo lang naisama ko na ang linya ng kantang ito sa isa sa aking blog, Bahala na si Batman.

Mayroon din siyang kanta na nakakapukaw ng damdamin. Tulad nito:

“Huwag damdamin ang kasawian, may bukas pa sa iyong buhay, sisikat din ang iyong araw, ang landas mo ay mag-iilaw.” (May Bukas Pa)

Nagkaroon din ako ng blog na ang pamagat ay mula sa kantang ito, May Bukas Pa.

At mayroon din mga kanta si Rico Puno na pinangarap mong sana ikaw rin ay kagaya niya. Tulad ng:

“Macho gwapito raw ako!” (Macho Gwapito)

Pero hindi naman ako naging macho dahil patpatin nga ako noong araw.

Nakakalungkot lang isipin na wala na si Rico Puno. Para sa akin na lumisan ng ating bayan at matagal nang wala sa bansa, parang bang ako’y nanghihinayang na hindi ko na mababalikan ang aking naiwan. Para bagang may kulang na sa Pilipinas na aking nakagisnan.

Pero sangayon din sa isang awit ni Rico J, eh talagang ganyan ang buhay:

“Sa mundo ang buhay ay mayroong hangganan, dahil ay lupa lamang.” (Lupa)

Hindi lang mga OPM ang namimiss ko kapag nabanggit si Rico Puno. Namimiss ko rin kung saan ako nanggaling at kung saan ako lumaki. Kung hindi ninyo po alam, si Rico J ay lumaki sa may Balik-Balik sa Sampaloc Manila. Iyong apartment kung saan sila nanirahan noon ay sa kabilang kalye lang mula kung saan ako nakatira doon sa Sampaloc. Siyempre naging proud ang mga naging kapitbahay niya nang siya ay naging sikat na.

Mabalik tayo sa mga OPM, lumaki akong nakikinig ng mga kantang Pilipino, hindi lang kanta ni Rico J. Nakakaaliw ngang isipin na iba’t iba ang mga OPM.

May mga awit na makatotoo:

“Isang kahig, isang tuka, ganyan kaming mga dukha.” (Dukha by Heber Bartolome)

May mga kantang matalinghaga:

“Patakan n’yo ng luha ang apoy sa kanyang puso.” (Balita by Asin)

At mayroon ding mahiwaga:

“Butse kik, ek ek ek.” (Butse Kik by Yoyoy Villame)

May kantang mapangutya:

“Beh, buti nga, beh, buti nga, bebebebeh, buti nga!” (Beh Buti Nga by Hotdog)

May mga kanta na garapal:

“Pahipo naman, pahawak naman, hindi na kita matsangsingan.” (No Touch by Mike Hanopol)

Kung sa panahong ito kapag kinanta mo ito ay pwede kang kasuhan ng sexual harassment.

Meron din namang mga awit na nakakatawa, pero may aral.

“Banal na aso, santong kabayo, natatawa ako.” (Banal na Aso Santong Kabayo by Yano)

Pero ang mga awit na tunay na napamahal sa atin ay iyong may kahulugan sa atin. Marahil may mga karanasan tayong hindi malilimutan na nakakawit sa kantang iyon. Para po sa akin, isa sa mga ito ay kanta ni Rico Puno:

“Alaala ng tayo’y magsweetheart pa, namamasyal pa sa Luneta nang walang pera.” (The Way We Were by Rico Puno)

Sa katunayan nai-blog ko na rin ang karanasan kong ito, Alaala ng Luneta.

Nakakamiss talaga. Kaya magsa-sound trip na lang uli ako at magpapakalunod sa mga OPM. Maraming salamat sa mga magagandang alaala, Rico J. Puno.

A-2166666-1404547268-1768.jpeg

(*photo from the web)

Leksiyong Pang-Grade One

28 October 2018

2 Comments

May mga bagay na nakaukit na sa ating isipan. Kahit pa may mga ilan na hindi natin matandaan, gaya kung saan natin inilapag ang susi ng bahay, o kaya ang birthday ng ating biyenan, pero may mga bagay na hindi natin makalimutan. Tulad ng aking mga karanasan at mga leksiyon noong ako’y Grade One.

school_supplies_t715

Ako ay nag-Grade One sa isang maliit na pribadong paaralan sa Quezon City. Hindi kalakihan ang klase at mag-kasama pa nga ang mga estudyanteng Grade 1 at Grade 2 sa iisang classroom.

Hindi ko makalimutan ang ilan sa aking kaklase. Si Rolando, na kukurap-kurap, na para siyang laging kumikindat. Noong tumanda na lang ako, kesa ko nalaman na isa palang medical condition iyon – facial tic disorder. Nandiyan din si Nathan, na mestisuhin. Hindi sa ako’y naiingit na maputi siya, dahil masaya ako sa kulay kong “Italyano” – Itang Ilokano. At si Ronald na aking seatmate. Seatmate din namin ang nanay niya, dahil nakaupo ito sa likuran namin sa boong isang taon ng klase.

Maghapon ang aming klase kaya may bitbit akong baon. Inilalagay ang aming mga lunch box sa isang tabi ng classroom. Isang araw, isang Grade 2 na estudyante ang kumuha at kumain ng aking baon. Iniabot daw ng isa niyang kaklase ang aking lunch box dahil sa akalang ito’y sa kanya. Ang mokong naman kahit alam na hindi ito sa kanya, ay kinain pa rin ang aking baon!

Kaya’t unang aral ko sa Grade One ay ito:

1. Magpakatatag, kahit ang buhay kung minsan ay hindi patas. May mga bagay na nararapat na para sa iyo, ay aagawin pa ng iba. 

Hindi ko na matandaan kung ano ang aking kinain nung tanghaling iyon. Pero aking ipinaalam sa aking guro ang nangyari. Nakatagal naman ako hanggang hapon at hanggang sa mag-uwian na. At bumalik pa kinabukasan sa klase.

Naaalala ko rin noon na matapos ang aming lunch break, kami ay laging may siesta. Papatayin ang ilaw, at kami ay hihiga sa sahig o kaya ay sa desk para kami ay magpahinga. Medyo sapilitan ang pagpapatulog sa amin. May mga class monitor pa, sila iyong mga kaklase namin na in-charge daw, at sinusumbong nila sa aming teacher kung sinong ayaw matulog. Isa ako sa ayaw matulog.

Kung ako lang ang masusunod, maglalaro ako sa labas at magtatatakbo sa initan ng katanghaling tapat, hanggang sa tumagaktak ang aking pawis. Bakit pa kasi kailangan ng nap time?

Pero ngayong tayo’y tumanda na, kahit pa ibawas sa ating working hours ay payag tayo, magkaroon lamang ng ilang saglit na pahinga o siesta. Dahil sa sobrang abala at pagod natin, inaasam-asam natin kahit konting nap time o kaya’y free time para sa ating sarili.

Kaya’t ang pangalawang leksiyon ko sa Grade One ay ito:

2. May mga bagay na hindi mo gusto at parang walang kabuluhan ngayon, ngunit sa pagdaan ng panahon ay hahanap-hanapin mo.  Matutong pahalagahan ang mga ito.

Nakakatuwa lang isipin na ang batang galit sa tulog noon ay isang duktor na espesyalista sa pagtulog ngayon.

May panahon namang binibigay para kami ay maglaro. Ang mga gusto kong laro noon ay sipa, jolens, trumpo, teks, shato, patintero, habulan, prisoner’s base, at taguan. Kahit nga piko at jackstone ay nilalaro ko kalaban ang mga babae kong kaeskwela.

Hindi lang naman kaming mga Grade One ang naglalaro. Kahit ‘yung malalaking bata ay naglalaro din. Dahil medyo maliit ang school ground ng aming paaralan kaya minsan walang masyadong space para maglaro.

Isang hapon, may mga Grade Six na mga estudyante ang nagta-tumbling tumbling at nagsa-sommersault sa playground. Dahil haharang-harang ako, o dahil kasi maliit ako kaya’t wala silang pakundangan, nasipa ako ng isang lalaki habang ito ay nagta-tumbling. Tumilapon akong parang lata ng tumbang preso!

Kahit ako’y nasaktan, hindi naman ako makapalag. Nang ako’y mahimasmasan at lumingon sa batang nakasipa sa akin, nakita ko itong namimilipit na rin sa sakit. Ito ay dahil sa isang estudyanteng Grade Six ang humangos upang ako’y ipagtanggol at inumbag niya sa sikmura ang batang lalaki. Ang mabilis na sumaklolo sa akin ay ang aking ate. Oo, ipinagtanggol ako ng isang babae.

Kaya’t isa sa aral ko mula Grade One ay ito:

3. Mahalin natin ang ating pamilya. Sila ang  magtatanggol at tutulong sa atin sa oras ng pangangailangan.

Oo nga’t batid ko na hindi perpekto ang bawa’t pamilya. Ngunit darating ang panahon na walang iba kung hindi pamilya pa rin natin ang magsasalba sa atin. Ika nga nila, “Blood is thicker than water.”

Sa katunayan madalas akong tumilapon noon. Kaya kong tumilapong mag-isa. Bata pa kasi ako ay dare-devil na ako. Mahilig akong umakyat kung saan-saan at tumalon na parang Spiderman. Wala nga akong kadala-dala, kahit pumutok na ang noo ko noong ako’y tumalon sa hagdan, tapos pumutok din ang nguso ko nang ako’y lumipad sa swing. Eto ay bago pa ako mag-Grade One.

Isang araw nang ako’y nasa paaralan, tumatakbo ako sa loob ng banyo. Kahit banyo ginagawa kong playground noong ako’y Grade One. Dahil basa ang sahig, bigla akong nadulas at nakanto ang aking mukha sa pader. Pumutok na naman ang mukha ko at muntik na sa may kaliwang mata. Hindi ko nga alam kung bakit mukha ko ang lagi kong ipinangsasalo ng disgrasya.

Dinala nila ako sa aking teacher upang asikasuhin ang aking sugat. Duguan na naman ang dating ako. Ano kaya ang nasa-isip ng aking guro? Siguro sa isip-isip niya, may mararating ang batang ire kung hindi lang mababalda sa kalikutan, o kaya’y may potensiyal ang batang ire kung hindi lang mababasag ang bungo.

Matapos mapatigil ang pagdudugo, ay pinahiran ng aking teacher ang aking sugat ng mercurochrome. Ito ‘yung pulang likido na mahapdi kapag ipinapahid sa sugat. Sa aking isip noon, masakit na nga ang sugat, bakit kailangan pa itong lalong pahapdiin. Hindi ko pa maintindihan na ito ay anti-septic at kailangan para hindi ma-infection upang maghilom ang aking sugat.

Kaya isa pa sa aking leksiyong natutunan noong Grade One ay ito:

4. May mga karanasan sa buhay na mahapdi, pero kinakailangan para sa ating ikabubuti. Dahil sa mga sugat, tayo’y natututo.

Iyon na rin ang huling peklat sa mukha ko.

Kung tutuusin marami talaga tayong natutunan noong Grade One. Tulad ng pagbabasa, pagsusulat, pagbilang, pagtula at pagkanta. Oo nga’t parang payak lang ang ating alam noon pero ang karunungan ay isang proseso.

Mayroon akong isang kalaro na bata pa lang siya ay pangarap na niyang maging Engineer. Kwento ng nanay niya sa nanay ko, umuwi raw na umiiyak ang aking kalaro noong unang araw niya sa Grade One. Ang dahilan? Dahil hindi raw pang-Engineering ang tinuturo sa Grade One.

Isang araw, kami ay tinuraang bumasa ng oras ng aming guro sa Grade One. Ipinaliwanag niya na may dalawang kamay ang orasan – ang hour hand at minute hand. Para lalo naming maintindihan, tumawag siya ng dalawang estudyante sa harap para magrepresenta sa mga kamay ng orasan. Si Ronald, ang aking seatmate ang minute hand, at ako ang hour hand. Sinabi niya kay Ronald na lumakad nang mabilis, at habang ako nama’y lumakad nang mabagal.

Dahil gusto ko ring lumakad ng mabilis at makipag-unahan kay Ronald, kaya’t ako’y inakbayan at ginabayan ng aking guro na magdahan-dahan. Sa tingin ko hindi lang pagbasa ng oras ang natutunan ko noong araw na iyon.

Isa pa sa aking natutunan noong ako’y Grade One ay ito:

5. Huwag natin laging madaliin ang buhay.  Kahit mabagal, basta may katiyakan ang ating pakay ay makakarating din tayo sa paroroonan.

Nakaalpas naman ako ng Grade One. Pero ako’y inilipat na sa ibang paaralan nang ako’y mag-Grade Two.

Ano na nga ang nangyari sa aking kalaro na umuwi ng bahay dahil hindi raw pang-Engineering ang tinuturo sa Grade One? Nagtuloy din naman siya ng pag-aaral at nakatapos. Siya ay nangibang-bayan din. Ngayon, siya ay isa nang ganap at matagumpay na Engineer Registered Nurse.

(*photo from the web)

Electric Reminiscing

9 July 2018

Leave a comment

Last week during July 4th celebration, we had an experience that reminded me of my days in the Philippines. You may say, how can be a holiday that is so American (US Independence Day) remind me of my home country, the Philippines? Please stay with me and keep on reading.

Our last 4th of July was kind of unusual as we were invited for dinner by our friend to celebrate it with their friend, whom I never met before. We celebrated the holiday in a farm about an hour drive away from our home, in the outskirt of a small town of rural Iowa. We had dinner – burgers, hotdogs, potato salad, and vegetable salad (very American meal) – in a log cabin near a small pond. Then when darkness came we sat in our camping chairs and watched the fireworks that was fired from the nearby town.

Even though the setting of the log cabin was similar to a small barrio back home, but that’s not what reminded me of the Philippines.

Earlier that day, since it’s a holiday and I wanted my wife to take a break too from the kitchen, so we went out for lunch. We chose a restaurant that is located in a large shopping complex close to our home. After we were seated and only a few minutes after our order was taken by the waitress, the power went out. A blackout!

Why do we call it blackout or brownout? Technically the lights are out so it’s black or dark. Should it be “black in?” And is there a difference between blackout and brownout? Many people, including me, think they are synonymous. But according to energy company’s definition, a blackout is a total power outage while a brownout is a partial reduction in system voltage or system capacity. Now I learned something too.

So while we were sitting in the restaurant without power, that brought me back memories of the power outages in Manila.

I was reminded of those candlelight dinners we had, not because we were creating a romantic ambience, but because there’s no electricity and yet we need some light so not to swallow the fish bones. Those sweltering heat that all you can do was to fan yourself with the abaniko made of fronds from buri palm. For your information, we don’t have air-conditioning in our Manila home, but we have a few Standard or Hitachi electric fans.

Most of the people, at least from our neighborhood, would go outside in the street and hangout in front of their houses when the power is out. No TV to watch any teleserye, and it’s too hot to relax or nap indoors. So no other recourse but to gossip with your neighbors outside while enjoying Manila’s evening breeze. Lahat istambay sa kalye. 

Those blackouts most of the time, would last one to two hours.  And during the 1980’s to early 90’s, we had rolling blackouts or scheduled power outages, to conserve energy as there’s not enough power supply to cope with Metro Manila’s increasing electric need. Or perhaps the government just thought it was a good fad.

Sometimes it was not just once a day that we had blackouts, as it could be twice a day or more. With the lights going on and off so often, all business becomes “patay-sindi.” Of course the real “patay-sindi” establishments or the red-light districts just gets darker. And when the power is out, Metro Manila becomes one big sauna place, with its residents sweating profusely that no amount of tawas or Rexona matters.

Even hospitals and other vital facilities were not spared from this power outages. Some of the facilities have their own power generator, but even then, their generators cannot supply all their facility’s electric need. So maybe the generators can support the power for the lights, but not the air conditioning or some other functions.

When we were 4th year medical students, one of the roles we have was to become human ventilators. One of our sign-outs was the list of all patients in the hospital on mechanical ventilator. So when the power goes out, we all would run to our assigned patients and manually ambu-bagged the patient for the next hour or so, or until the power returns. Squeezing the ambubag for an hour was a good exercise for the forearm though and it strengthens the grip. I just did not realize until then that, that was one of my duties when I signed up for medical school.

When the long-awaited electric power finally returns, you could hear a loud hurray and even applause from the whole neighborhood. As if we need to cheer the energy company for restoring the power. It’s like it was our “utang na loob” to have our electricity back. Utang na loob na buhay ‘yan!

Back to our 4th of July lunch in the restaurant, as we waited for our food, the waitress told us that our food would be ready soon. They might have gas-powered grills as they can still cook even without electricity. Though it was already starting to get hot inside as there’s no a/c. They did not have to bring out candles though as it was still bright with all the windows open. We were not given the reason for the power outage which in the first place, was a very rare occasion here.

Not too long after, our food came. The restaurants closed its doors for new customers but let those people inside finish their meals. After we were done eating, the waitress told us with a smile that we can go and don’t have to pay, as our meal was on the house. I think with their computers off, we can’t pay with credit cards anyway.

I left a generous tip on the table, both for the free lunch and for the evoked reminiscing – a sultry trip down memory lane.

Basagketbulero 2

5 July 2018

Leave a comment

Sangayon sa mga balita, kasalukyang iniimbistigahan ng International Basketball Federation ang naganap na insidente sa laro ng Gilas Pilipinas at Australian Boomers. Hindi pa alam kung anong parusa ang ibababa sa mga sangkot sa labu-labong suntukang nangyari sa basketball court.

Inakusahan ni Luc Longley, dating NBA player ng Chicago Bulls at kasalukuyang associate coach ng Australian basketball team, ang head coach ng Pilipinas na si Chot Reyes na ginatungan nito diumano ang kanyang mga players, kaya nauwi sa rumble ang laro.

Dinepensahan naman ng dating coach ng Pilipinas na si Yeng Guiao si coach Chot Reyes. Sabi ni Guiao wala raw kasalanan ang kasalukuyang coach at hindi dapat itong idiin sa mga nakakabahalang pangyayari.

Ganoon pa man, hindi nagustuhan ng Samahang Basketbol ng Pilipinas ang naging papel ni coach Reyes sa mga kaganapan. Hindi rin nila nagustuhan ang “performance” ng ating mga manlalaro at ang estado na kulang sa “skills” at “training” ang ating mga basketbulero.

Dahil dito ay tinibag na si Chot Reyes.

Ito na ang kanyang kapalit:

(*Ang balitang ito ay hindi fake news. Totoo, peksman.)