Category Archives: poetry

Sa Ilalim ng Tulay

12 February 2020

6 Comments

Isang tinadhanang umaga, pahanon ng tag-ginaw,

Sa lugar na kinikilalang lungsod ng nagmamahal,

Ay may isang magsing-irog ang doo’y nagsumpaan,

Na sila ay mag-iibigan anuman ang kapalaran.

Sa kabila ng mundong mabangis, malupit at malamig,

Walang makakahadlang sa kanilang wagas na pag-ibig,

Doon sa may tulay at sa may rumaragasang tubig,

Silay nagpasyang tumalon, upang magtagpo sa langit.

Nguni’t huwag malungkot sa kuwento ng magkasintahan,

At huwag ninyong isiping, sila’y tumalong nagpatiwakal,

Sila lamang ay napalundag dahil puso ay umaapaw,

Sa pag-ibig at galak na hinding-hindi mapupukaw.

**********

********

******

****

Maligayang Valentine’s po sa lahat ng umiibig.

**********

(*photo taken during our wedding anniversary trip)

The Hero Who Told The Truth: A Tribute

10 February 2020

Leave a comment

The Wuhan coronavirus, also known as 2019-nCoV, has claimed its ultimate victim. Chinese doctor, Dr. Li Wenliang, the first one to raise the alarm of the spreading epidemic, died on Feruary 7 from the virus that he tried to warn the world about. Instead of heeding his warning, the authorities tried to silence him, as back in December last year, he was arrested for being the whistle blower who is ‘spreading rumors’ about a mysterious virus. Now we can only speculate if the course of the epidemic could have been different if his government had listened to him.

Dr. Wenliang continued to care for patients in Wuhan until he himself got infected with the virus and paid the ultimate sacrifice for his work.

I found a poem in Chinese that was translated in English circulating in the internet, claimed to be penned by the doctor himself. Though I cannot confirm its authenticity, yet I’m sharing it here in honor of Dr. Li Wenliang.

“The Hero Who Told The Truth”

我不想當英雄。
我還有爹娘，
還有孩子，
還有懷孕臨產的妻，
還有許多的病人在病房。
盡管正直換不來善良，
盡管䢛途迷茫，
可還是要繼續進行，
誰讓我選擇了這國這家，
多少委屈，
等打完這仗，
垂淚如雨仰天遠望。
“I don’t want to be a hero.
I still have my parents,
And my children,
And my pregnant wife who’s about to give birth,
And many of my patients in the ward.
Though my integrity cannot be exchanged for the goodness of others,
Despite my loss and confusion,
I should proceed anyway.
Who let me choose this country and this family?
How many grievances do I have?
When this battle is over,
I will look up to the sky,
With tears like rain.”

我不想當英雄。
只是做為醫生，
我不能眼看著這不明的病毒，
傷害著我的同行。
還有那多無辜的人們，
他們盡管已奄奄一息，
可眼睛裏總望著我，
帶著生命的希望。
“I don’t want to be a hero.
But as a doctor,
I cannot just see this unknown virus
Hurting my peers
And so many innocent people.
Though they are dying,
They are always looking at me in their eyes,
With their hope of life.”

誰成想我競死了！
我的靈魂分明在天上，
望著那張白色的病床，
床上分明是我的軀體，
軀體上還是那熟悉的臉龐。
我的父親母親在哪？
還有我親愛的妻子，
那當年我苦苦追求的姑娘。
“Who would have ever realised that I was going to die?
My soul is in heaven,
Looking at the white bed,
On which lies my own body,
With the same familiar face.
Where are my parents?
And my dear wife,
The lady I once had a hard time chasing?”

天上有一道光！
那光的盡頭是人們時常說起的天堂。
我寧願不去哪裏，
我寧願回到武漢我的家鄉。
那裏有我新買的房子，
每月還要還貸的賬。
我怎能舍得，
我怎能舍得！
沒有兒子的爹娘，
該有多麽悲傷；
沒有了丈夫的寶貝，
該如何面對這未來的滄桑。
“There is a light in the sky!
At the end of that light is the heaven that people often talk about.
But I’d rather not go there.
I’d rather go back to my hometown in Wuhan.
I have my new house there,
For which I still have to pay off the loan every month.
How can I give up?
How can I give up?
For my parents without their son,
How sad must it be?
For my sweetheart without her husband,
How can she face the vicissitudes in her future?”

我分明死了。
我看見他們把我的軀殼，
裝進一個袋子。
在袋子的近傍
有許多死去的同胞，
象我一樣，
在黎明時分，
被推進火的爐堂。
“I am already gone.
I see them taking my body,
Putting it into a bag,
With which lie many compatriots
Gone like me,
Being pushed into the fire in the hearth
At dawn.”

再見了，難舍的親人。
永別了，武漢我的故鄉。
但願你們在災難過後，
還記得曾經有人，
努力地讓你們盡早知道真相。
但願你們在災難過後，
學會正直，
不再讓善良的人們，
遭受著無盡的恐懼，
和無奈的悲傷。
“Goodbye, my dear ones.
Farewell, Wuhan, my hometown.
Hopefully, after the disaster,
You’ll remember someone once
Tried to let you know the truth as soon as possible.
Hopefully, after the disaster,
You’ll learn what it means to be righteous.
No more good people
Should suffer from endless fear,
And helpless sadness.”

“那美好的仗我已經打完了，
應行的路我已行盡了，
當守的道我守住了。
從此以後，
有公義的冠冕為我留存。”
《聖經》提摩太後書4．7
“I have fought the good fight.
I have finished the race.
I have kept the faith.
Now there is in store for me the crown of righteousness.”
2 Timothy 4:7

Salin-wikang Tula: A Challenge

16 July 2019

2 Comments

Noong makaraang araw, isang Pilipina blogger, si Jolens (read post here), ang nag-post ng mga banyagang tula na kanyang isinalin sa ating sariling wika. Ika niya, ang pagsasalin-wika ay magandang pagsasanay upang mahasa ang ating husay sa lenguahe.

Siya rin ay nag-alok ng hamon (hindi po ham, challenge ang ibig kong sabihin) sa mga ibang blogger, kasama na po ako dito, na magsalin din daw ng tula sa ating wika. Aking malugod na tinanggap ang hamon na ito.

Akin pong pinili ang isang classic at tanyag na tula sa Ingles. Ito ay isinulat ni William Ernest Henley.

Invictus

Out of the night that covers me,
Black as the pit from pole to pole,
I thank whatever gods may be
For my unconquerable soul.

In the fell clutch of circumstance
I have not winced nor cried aloud.
Under the bludgeonings of chance
My head is bloody, but unbowed.

Beyond this place of wrath and tears
Looms but the Horror of the shade,
And yet the menace of the years
Finds and shall find me unafraid.

It matters not how strait the gate,
How charged with punishments the scroll,
I am the master of my fate,
I am the captain of my soul.

Heto naman po ang aking pagkakasalin sa ating wikang tinubuan, at kahit hindi man salita kada salita, ay pinilit kong mapanatili ang saloobin ng buong tula:

Invictus

Mula sa gabing sumusuklob sa akin,
Pusikit na gaya ng balong napakalalim,
Anumang mga diyos, sila’y aking pinasasalamatan,
Sa kaluluwa kong hindi magagapi kailan man.


Sa pagkakalugmok sa mahigpit na kalagayan,
Hindi ako humikbi o tumangis man,
Sa kabila ng hataw at hagupit ng kapalaran,
Ako’y taas noo pa rin kahit na sugatan.


Sa ibayo ng lupain nitong poot at luha,
Mga anino ng lagim na laging nagbabadya,
At anumang panganib ng mga taon na lumipas,
Bahid ng takot sa aki’y hindi namalas.


Gaano mang kakitid ang aking daraanan,
Hitik man ng parusa ang sa aki’y iniatang,
Ako pa rin ang panginoon ng aking kapalaran,
Sa aking buhay, ako ang Kapitan.

**********

(*Invictus means unconquered in Latin; above photo is of the Colosseum, taken during our visit to Rome)

Nakaw na Tingin

18 February 2019

Leave a comment

Kumakabog itong dibdib,

Pinagpapawisan ng malamig,

Direksiyon mo’y sinusulyapan,

Kahit pa nakaw na tingin lang.

Masaklap itong kalagayan,

Ako kaya’y mapagbigyan,

Sana ikaw ay mas malapit,

Nang ‘di na masyadong mahirapan.

Pasimple para ‘di mahuli,

Saloobi’y ‘di dapat ipakita,

Bakit kasi hindi nag-aral,

Ngayon sa test nangongopya.

**********

(*Sorry to disappoint you if you thought this poem is about love.)

(**Handog sa lahat ng mga estudyanteng natutuksong mangopya. Hoy, bawal ‘yan!)

Batingaw

14 December 2018

Leave a comment

O aming minamahal na mga batingaw,

Pinagtanggol ang kalayaan kaya’t umalingawngaw,

Subalit pinilit supilin, kayo’y sa ami’y inagaw,

Sinakal at ginapos para hindi na makasigaw.

                 

Ngunit mga kampana ba’y mapapatahimik,

Alab ng puso ng isang bayan, ito ba’y mapipiit,

Kahit impit na ang mga tinig ito pa ri’y maririnig,

Patuloy na lalaban kahit buhay man ang kapalit.


O Inang Bayan, tayo’y kumanta’t sumayaw,

Kinalagan nang muli ang ating mga batingaw,

Kanilang mga boses muling hihiyaw,

Para sa kalayaan muling aalingawngaw.

(*A tribute to Balangiga bells. Above photo though is not of Balangiga bells, this was taken at Bantay tower in Vigan.)

Hindi Tanaw

22 July 2018

Leave a comment

Landas na tinatahak ay ‘di man malinaw,

At ang paroroonan ay ‘di ko matanaw,

Ngunit sigurado ako sa aking layunin,

Kaya’t patutunguha’y tiyak na mararating.

IMG_6831

(*thoughts while running on this foggy morning; photo taken with an iPhone)

*******

For my non-Filipino readers, here’s a loose translation, though I think it lost some of its poetic edginess:

The path I tread may be dreary,

Where I would go I cannot see,

Yet I’m certain where I want to be,

And there for sure, I would be.

Lalamunang Butas

2 February 2018

4 Comments

Bahagi ng pagiging isang masinop na duktor, ay ang pagkuha ng istorya, o aming tinatawag na history, mula sa pasyente. Dahil kalimitan, maaring ma-diagnose o malaman kung ano ang sakit sa pamamagitan lang ng history. Siyempre kailangan pa rin ng physical exam at mga ancillary testing, para makumpleto ang diagnosis. Pero napaka-importante ng history.

Kaya naman kasama sa aming training o pag-aaral bilang duktor, ay ang kung paano kumuha ng tamang history. Katulad nang kung masakit ang tiyan ng pasyente: aming itatanong kung kailan pa nagsimula, o anong oras ng araw lumilitaw ang sakit, anong klase ng sakit, anong maaring nagpapalubha o nagpapaginhawa sa sakit, kung saan mismo ang sakit, o kung ito ay gumagapang sa ibang bahagi ng katawan, kung kumain ba ng panis na pansit, at kung anu-ano pa.

Huwag ninyo sanang isipin na makulit lang ang inyong duktor dahil napakaraming tanong, na pati pagkain ninyo ng pansit ay inuusisa. Ang mga tanong na ito ay kailangan para malaman ang tamang diagnosis.

Oo nga’t mayroong mga pagkakataon na hindi kami makakuha ng tamang kuwento o history mula sa pasyente. Tulad ng mga pasyenteng tuliro o walang malay na dinala sa hospital. Marami kaming ganyang pasyente sa ICU. O kaya naman ay ibang wika o dialect ang kanilang salita, o kaya’y pipi ang pasyente, kaya’t kailangan pa namin ng interpreter.

Mayroon din namang mga pasyente na hindi makapagbigay ng tama o accurate na history, dahil lito sila, o talagang magulo lang silang kausap. Para silang laging lasing. Kaya naguguluhan tuloy pati ang duktor kung ano talaga ang nangyayari.

Saludo ako sa mga Pediatrician, na kayang malaman kung ano ang iniinda ng mga bata o sanggol nilang pasyente, kahit hindi pa ito nagsasalita. Siyempre nakakatulong din ang history na ibinibigay ng magulang ng mga bata.

Mas saludo ako sa mga Veterinarian, kung paano sila kumuha ng history. Siguro ay naiintindihan nila ang bawat kahol, meow, o huni ng kanilang pasyente. Buti na lang at hindi ako pinag-beterenaryo ng nanay ko, at baka kumakahol na rin ako ngayon.

Isang kuwento mula sa matagal na panahon nang nakalipas ang aking isasaysay sa inyo. Ito’y nangyari nang ako’y intern pa sa Pilipinas.  Isang araw ay sabik na sabik na nagkuwento sa amin ang isa naming co-intern, ng kanyang karanasan mula sa hospital ward.

Sabi niya, may pasyente raw siyang may butas sa lalamunan o tracheostomy. Siguro dahil sa cancer sa larynx, pero hindi niya ito sigurado.  Kaya’t kailangan pa rin niyang kunin ang history ng pasyente.

Kung hindi ninyo alam kung paano ang may tracheostomy, sila ay hindi makapagsalita ng maayos,  dahil lumalabas ang hangin sa kanilang tracheostomy at hindi dumadaan sa vocal cord. Minsan, yung mga may tracheostomy, ay wala na ring vocal cord, at tuluyan na silang hindi makapagsalita.

Gayun pa man, desidido pa rin ang aking co-intern na kunin ang history ng kanyang pasyente.

Intern: Kuya, ano po bang dahilan bakit ka pumunta sa ospital?

Pasyente: Heh, hasi hirahp ahoh humingah.

Intern: Ganoon ba? Eh bakit ka nagka-tracheostomy?

Pasyente: Heh hasi, hanito hiyan. Halahas haho hahihahiho. Hayah haghahooh haho hang hanser sa lahlahmunah.

Intern: Teka, teka kuya. Hindi po kita maintindihan.

Luminga-linga ang aking co-intern at nagbakasakali na may kasama o bantay ang kanyang pasyente. Inisip niya, baka makakatulong ito na magbigay ng kuwento.

Sapak naman at naroon sa may pintuan ang isang kabataang lalaki. Tinanong ng intern kung kilala ba niya o siya ba ang bantay ng pasyente.

Tumango naman ang lalaki. Natuwa ang intern.

Tinanong uli ng intern kung alam ng bantay ang kwento ng pasyente. Tumango ulit ang bantay. Lalong natuwa ang intern.

Intern: Ano ba ang nangyari sa kanya?

Bantay: Ngabi ngiya, malangas naw ngiya mangingangiyo, ngaya ngagngaroon ngiya ngang nganser nga lalamungan.

Toink!

Sa kabila nito, nakuha pa rin ng intern ang wastong history. Kinailangan lang ng konting tiyaga at pangunawa.

*********

(*Ang kuwentong ito ay tunay na pangyayari, at hindi ko po intensiyon na laitin ang may mga tracheostomy o cleft palate.)

 

Pahabol na tula:

Mga lalamunang butas,

At ngala-ngalang bukas,

Mga boses na gasgas,

Hirap silang bumigkas.

H’wag batuhin ng pintas,

Bagkus tratuhin ng patas,

‘Pagkat ‘di man sila matatas,

Isip nila’y matalas.

Paalam Kaibigan

17 April 2017

6 Comments

 

Alam kong hahantong sa ganito,

Hindi sa dahil hindi ko napagtanto,

Ngunit kahit pilitin ko mang itanggi,

Tuloy pa rin itong mangyayari.

 

Yakapin man kita nang mahigpit,

Hihilagpus ka pa rin sa aking bisig,

At ayaw man kitang bitiwan,

Takda ka pa ring lilisan.

 

Tinangay na nga ba ng kahapon,

O tinalikuran na ng panahon,

At wari bang ako’y iyo nang iniwan,

Sigabo ng aking kalakasan.

 

Habang sa salamin aking pinagmamasdan,

Ang anino na nasa aking harapan,

Anyo at kasagsagan ng kasiglahan,

Ay bakas na lamang ng nakaraan.

 

Ngunit hindi ko dapat ipagluksa,

Kun’di dapat pa ngang ipagsaya,

Kaibigan, minsan nating pinagsamahan,

Kaya’t paalam na, o aking kabataan.

(*thoughts as I hit half century of life; an ode, or maybe a eulogy, to my lost youth)